Về con người

Bạn người Mỹ hỏi tôi là mày kinh doanh nhiều món như vậy, từ cà phê, vườn rau, có cả farmstay, coffee shop và rất nhiều thứ lích kích nữa. Rốt cục thì mày đam mê và muốn gì ở cuộc sống.
Tôi đáp rằng tất cả những cái này để tao hướng đến "phát triển bền vững", tao đứng từ góc nhìn của một nông hộ nhỏ với hạn chế về tất cả nguồn lực. Do đó mà tao cần học cách triển khai nhiều giải pháp cùng một lúc để đi đến mục tiêu của tao. Tao không giàu có để viết nên một kế hoạch đẹp đẽ để đầu tư và gọi vốn rồi lao mình vào thực hiện kế hoạch một cách chỉn chu như bọn Mỹ chúng mày, do đó khi triển khai chiến thuật lấy mỡ nó rán nó hoặc du kích sẽ đạt được hiệu quả hơn.
   

Tư duy phương tiện

Tôi không biết các nhà lãnh đạo khác có mắc lỗi giống tôi không, vì trong suốt quá trình xây dựng sự nghiệp của mình, tôi chưa từng biết cách giải thích những gì mình nghĩ trong đầu để đối tác/đồng nghiệp/nhân viên của mình hiểu. Việc này thoạt nhìn tưởng như đơn giản, nhưng với một người có phần cảm xúc mạnh và có combo hủy diệt hướng nội + yếu logic thì đây là một thử thách vô cùng lớn.

Do đó, trong quá trình học hỏi để trở thành nhà lãnh đạo, chúng ta cần phải tham khảo nhiều mô hình đã có và trải nghiệm mới nhiều thứ. Trong đó bao gồm các kĩ thuật tư duy cơ bản ở trong sách hoặc internet và cả góp ý từ những người xung quanh, từ khách hàng cho đến nhân viên của chúng ta.
Dưới đây tôi gợi ý một số mô hình mà tôi đề xuất bạn tham khảo học cùng tôi để có một tư duy logic rõ ràng, nhằm thuyết phục và trình bày những người đang muốn đi theo bạn "trèo non lội suối". Khác với bạn, họ cần một hình dung rõ nét về những gì bạn muốn làm và họ có thể làm gì để hỗ trợ bạn và hoàn thành nhiệm vụ mà họ được giao. 
Nhu cầu được hiểu rõ mô hình kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp của nhân viên và các người liên quan là một nhu cầu rất chính đáng, và không ai có thể làm được ngoại trừ lãnh đạo. Nếu chúng ta phớt lờ chuyện đó, nhân viên sẽ hoang mang và thậm chí tự làm theo ý mình; phía chịu thiệt hại sẽ là tất cả mọi người. Và lỗi phần lớn là do bạn đã rời khỏi ghế lãnh đạo dẫn lối mọi người đến thành công.

- Mô hình kinh doanh Canvas -

nơi bạn phân tích, hiểu, mô tả và trình bày mô hình kinh doanh của bạn, từ đó mà bạn sẽ biết được mình là ai trong ván bài kinh doanh, và bạn cần các yếu tố cơ bản nào để khiến mô hình của mình bền vững.
Business Model Canvas - Wikipedia

- Mục tiêu SMART:

Thiết lập mục tiêu có tính cụ thể, đo lường được, khả năng thực hiện, tính thực tế, và thời gian. Đây là một một công cụ khá bổ ích mà tất cả chúng ta đều được học ở trường Đại học, nhưng đôi khi chúng ta cũng sẽ quên thực hành. Tôi là người yêu tự do, nên thú thực mà nói tôi không ham đi theo công cụ nào lắm. 
Nhưng trong quá trình va chạm trong công việc, tôi nhận ra rằng tôi cần am hiểu công cụ này để hỗ trợ cho các nhân viên của tôi có cá tính chi tiết, kiểm soát cuộc sống cá nhân và kỉ luật cao rất tốt. Họ mong muốn ở tôi một mục tiêu cụ thể và rõ ràng, sau đó họ như một mãnh thú vồ tới con mồi và kiên quyết hoàn thành cho được nhiệm vụ. 
Sau này tôi mới biết tôi có phần nể phục các bạn nhân viên của mình, nhờ họ mà tôi có thể dành nhiều thời gian để phóng tầm nhìn đi thật xa, kiếm lợi nhuận và hoàn thành sứ mệnh cho tổ chức của mình.
Do đó, tôi nghĩ rằng dù chúng ta thích hay không thích, chúng ta cũng nên nắm rõ và hiểu biết về các bộ kĩ năng logic này để khiến cuộc sống của chúng ta dễ kiểm soát hơn, và sống chung tốt hơn. 
Mục tiêu SMART là gì? Nguyên tắc & cách đặt mục tiêu smart (pace.edu.vn)

Tư duy chiến lược

Cần phải nói rõ rằng tôi chưa từng được đào tạo để làm kinh doanh, hay cũng chưa từng làm một chức vụ gì về lãnh đạo. Tôi nhận thấy các thông tin trên mạng internet tương đối không phù hợp với lối sống tự do và con đường tôi đi. Bản thân mô hình kinh doanh của tôi lúc đó chưa có nhiều trên thị trường, và tôi không biết phải tham khảo từ ai và làm thế nào. Do đó mà các chia sẻ dưới đây sẽ dựa trên trải nghiệm cá nhân của tôi, tôi nghĩ rằng nếu chỉ dựa vào các chiến lược của người khác vẽ ra, tôi sẽ không bao giờ có thể thực hiện được mục tiêu phát triển bền vững của mình.

Ta có gì - và cần làm gì

Năm 2017 khi tôi lần đầu đến farm, ra khỏi trường Đại học với một trái tim cởi mở và nhiệt huyết. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ muốn "giúp nông dân" bằng tất cả kiến thức và kĩ năng của mình học được và những kế hoạch mà tôi đã ấp ủ nhiều năm lúc còn ngồi trên ghế nhà trường.
Rốt cục tôi đã nhầm, thực ra nông dân không cần giúp đỡ mà người cần giúp nhất lại chính là tôi. Vì khi ấy tôi chỉ có một mình, không tiền, không quan hệ, không kĩ năng; do đó mà điều tôi cần làm là "sống sót" với mô hình canh tác "không hóa chất" của mình.
Do được đào tạo đàng hoàng về khoa học nông nghiệp, tôi thừa biết rằng nếu chỉ cố gắng đua tranh năng suất và ứng dụng các mô hình canh tác nông nghiệp thì tôi dù có 20 năm nữa cũng chỉ đứng ở vạch xuất phát của nông dân.
Tôi biết rằng một ngày nào đó nông nghiệp hữu cơ sẽ đứng ngang hàng với nông nghiệp hóa chất, nhưng chưa phải lúc này.

Do đó mà sau này tôi tập trung vào các hoạt động sản xuất/dịch vụ, làm ra những ly cafe chất lượng cao nhất, dịch vụ tốt nhất mà tôi có thể có để tận dụng lợi thế tuổi trẻ của mình.
Dù có nhiều khó khăn, tôi cũng đã triển khai hàng loạt cách để đạt tới giấc mơ của mình, mà sau này tôi gọi vắn tắt là "Đưa khách hàng thế đến nông thôn và đưa nông sản đi khắp thể giới để chữa lành mối quan hệ của mọi người với thiên nhiên".

Tới thời điểm hiện tại, khi nguồn lực của tôi đã có xuất phát điểm tốt hơn, và thị trường cũng đón nhận hơn. Thì rõ ràng chúng ta có nhiều cách để có thể đạt được mục tiêu của mình.

Thử mọi khả năng

Thiên nhiên là chìa khóa của phát triển bền vững, tôi viết ra câu này khi tôi bắt đầu làm mục farmstay ở khu vực nội bộ farm. Được chữa lành bởi thiên nhiên và yêu mến thiên nhiên, tôi nghĩ rằng hẳn là sẽ có nhiều người giống như tôi. Và nó sẽ giúp tôi hoàn thành được mục tiêu chữa lành bằng cách đưa khách hàng từ mọi miền đến farm và trải nghiệm cuộc sống nông thôn, đồng thời tôi cũng có thể giúp tôi kiếm sống dễ dàng hơn, bù vào phần thiếu hụt do canh tác hữu cơ năng suất thấp.
Cũng có may mắn là do thử nghiệm mô hình từ sớm, chúng tôi là một trong những farmstay có mặt đầu tiên tại có mặt trên internet Việt Nam, nên lược trafic sẽ đến một cách tự nhiên hơn do nhu cầu cao.

Khi kinh doanh trở nên khó khăn, tôi tự nhắc mình cần phải đi ra ngoài để nói chuyện với khách hàng/đối tác và ngay cả tranh luận căng não với nhân viên để có thể có thêm ý tưởng cho công việc lãnh đạo của mình. 
Tư duy chiến lược đòi hỏi nhấn mạnh vào cách để tăng trưởng của tổ chức, quy mô lớn và thời gian dài hạn. Do đó mà đôi khi nó sẽ không phụ thuộc vào nguồn lực ít hay nhiều,không thể đo đếm chính xác được. Kế hoạch dù hoàn hảo đến đâu, thì thị trường sẽ thay đổi, con người sẽ thay đổi và chúng ta không thể phụ thuộc vào một mục tiêu duy nhất.

Nếu tôi chỉ chăm chăm vào việc trồng rau hữu cơ sau đó chuyển về thành phố để bán giống như những nông trại khác, có lẽ tôi đã pay xác từ lâu rồi.

Tìm kiếm hy vọng - trở thành hi vọng

Dù tình hình có tồi tệ hay không, chúng ta phải luôn tìm kiếm các giải pháp cho chính mình và định hướng cho nhân viên. Đôi khi trong hành trình của mình, chúng ta sẽ cảm thấy bị mắc kẹt và cảm thấy dường như không có lối thoát và lựa chọn nào nữa.
Để tránh khỏi cảm giác tiêu cực này, chúng ta cần đề ra hàng loạt các khả năng khác nhau để vượt qua các chướng ngại vật. Hy vọng đến từ việc tin rằng luôn có những lựa chọn thay thế.
Để trở thành người tư duy chiến lược, hàng loạt các kịch bản về sự phát triển, đối phó với khủng hoảng để giữ cho tư duy mình được cởi mở và vững mạnh.
Nếu chúng ta có thể sáng tạo ngay từ đầu, trước khi bước vào thực tiễn, chúng ta có thể tránh được sự mệt mỏi, thất vọng và đau đớn vô tận khi không làm được thứ mà mình mong muốn.
Nếu chúng ta vẫn nuôi hy vọng, chúng ta có thể vượt qua ranh giới do chính mình tạo ra và có thể đưa ra những lựa chọn mới cho chính mình và cấp dưới.

Đối với tôi, tư duy chiến lược đôi khi không cần thiết phải có bước "khảo sát khách hàng" hoặc "phỏng vấn đội ngũ" như trên internet có dạy. Vì đôi khi chúng ta cũng không biết mình muốn gì và cần gì, nếu tôi lập một khảo sát và làm theo ý của người khác thì tôi sẽ không còn là tôi nữa. 
Bạn không thể tìm kiếm hy vọng ở một thị trường quá cũ, chính bạn phải trở thành hy vọng để đốt cháy chính mình, góp phần tạo ra thị trường của riêng mình và định hướng cho thị trường, khách hàng và đội ngũ của mình.
Tôi cũng dự trù những khả năng thất bại, để có thể nhanh chóng trở lại hành trình của mình một cách nhanh nhất.
Đừng bao giờ từ bỏ hi vọng.

Tôi luôn muốn giúp đỡ nông dân có được các phương án sinh kế để phát triển bền vững, góp phần bảo vệ môi trường. Nhưng trên hành trình đó sẽ có rất nhiều vật cản và phần lớn các lý do đó sẽ được nhắc đi nhắc lại bởi nhiều người khác nên bạn không cần phải đi tìm kiếm.
Tôi nghĩ rằng việc của tôi là trở thành hi vọng cho chính sứ mệnh của mình, tôi sẽ đạt được mục tiêu nếu tôi có thể đi từng bước vững vàng và giải quyết được những bài toán khó khăn để cân bằng giữa các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường.

Tất cả những điều này đòi hỏi một sự tư duy vĩ mô hơn.